2022 Síða 11

Að mati nefndarinnar er afar mikilvægt að tryggja að ökutæki í umferð séu í góðu ásigkomulagi. Reglulega berast fréttir frá lögreglu um að hún hafi fjarlægt númeraplötur af ökutækjum sem hafa ekki verið færð til skoðunar á réttum tíma eða eru með tryggingariðgjöld í vanskilum. Nefndin brýnir fyrir lögreglu að fylgja þessu verkefni eftir af festu.

Ökumaðurinn sem lést, var ekki spenntur í öryggisbelti og kastaðist hann út úr bifreiðinni. Nefndin telur sennilegt að ökumaðurinn hefði lifað af hefði hann verið spenntur í öryggisbelti. Rannsóknarnefnd samgönguslysa telur mikilvægt að brýna fyrir ökumönnum og farþegum að nota ávallt öryggisbelti, hvort sem verið er að fara styttri eða lengri leiðir. Vanhöld á notkun öryggisbelta eru ein helsta orsök banaslysa í umferðinni.

Mikilvægi öryggisbelta

Við rannsókn þessa slyss kom vel í ljós hversu mikilvægt öryggistæki öryggisbelti eru. Þó svo að hraði bifreiðarinnar hafi verið um 100 km/klst rétt fyrir slysið var hraðinn kominn mikið niður þegar hún valt á hliðina. Meirihluti farþega voru með öryggisbeltið spennt, flestir þeirra hlutu lítil meiðsl. Nokkrir þeirra sem ekki voru spenntir í öryggisbelti köstuðust út og hlutu mikla áverka, tveir létust. 

Í 4. gr. reglugerðar um notkun öryggis- og varnarbúnaðar í ökutækjum nr. 348/2007 kemur fram að farþegar hópbifreiða skulu fá upplýsingar um skyldu til að nota öryggisbelti. Skv. leiðsögumanni voru farþegar áminntir um að spenna öryggisbelti í ferðinni.

Rannsóknarnefnd samgönguslysa ítrekar fyrri ábendingar um mikilvægi öryggisbelta. Allt of algengt er að einstaklingar hljóti mjög alvarlega áverka sem hefði mátt fyrirbyggja með því að viðkomandi hefði verið með öryggisbeltið spennt.

Akstur bifhjóla með farþega og farangur

Rannsóknarnefnd samgönguslysa bendir á, að akstur bifhjóla með farþega og farangur getur verið vandasamur. Erfiðara er fyrir ökumann að bregðast við, því bæði farþegi og farangur breyta þyngdardreifingu á milli fram og afturöxuls og þyngja hjólið. Af þeim sökum breytast aksturseiginleikar sem ökumaður verður að vera vel meðvitaður um og kunna að bregðast við. Mikilvægt er að farþeginn þekki til aksturs bifhjóla og ökumaður upplýsi farþega ef bregðast þarf við t.d. ójöfnum á vegi.  

Útnesvegur Hellissandur

Rannsóknarnefnd samgönguslysa ítrekar tillögu sem birtist í skýrslu nefndarinnar um banaslys sem varð á Suðurlandsvegi í Eldhrauni 23. apríl 2012 um stöðugleikabúnað. Allmargar rannsóknir hafa verið gerðar á gagnsemi slíks búnaðar sem benda til að öryggisávinningur hans sé verulegur. Stöðugleikabúnaður vinnur þannig að þegar bifreið fer að skríða til á vegi þá grípur hann sjálfvirkt inn í með því að hemla á því hjóli/hjólum sem geta afstýrt því að ökutækið haldi áfram að skrika til og verði stjórnlaust. Búnaðurinn vinnur án þess að ökumaðurinn þurfi að bregðast sérstaklega við og benda rannsóknir til að hann minnki umtalsvert líkurnar á að ökumaðurinn missi stjórn á bifreiðinni og að banaslysum vegna útafaksturs og veltna megi fækka um 30 til 64% með stöðugleikabúnaði[1].

Rannsóknarnefnd samgönguslysa hvetur bílaleigur og aðra kaupendur nýrra bifreiða til að velja þennan búnað við kaup á bifreiðum.

_{[1] Erke, A. (2008). „Effects of electronic stability control (ESC) on accidents: A review of empirical evidence.“ Accident Analysis and Prevention, vol. 40, nr. 1, bls 197 – 173.}

_{Ferguson, S.A. (2007). „The effectiveness of Electronic Stability Control in reducing real-world crashes: A litterature review.“ Traffic Injury Prevention, vol. 8, nr. 4, bls. 329 – 338.}

Útnesvegur Hellissandur

Rannsóknarnefnd samgönguslysa  rannsakar reglulega alvarleg umferðarslys þar sem ökumaður bregst ranglega við þegar hann missir hjólin út af slitlagi. Hætta er á að hann missi endanlega stjórn á bifreiðinni þegar sveigt er inn á veginn aftur eins og raunin varð í þessu slysi. Mikilvægt er að bregðast rólega við og sveigja hægt inn á veginn aftur sé það hægt. Hættulegt getur verið að beita hemlum og stundum getur verið betri kostur að stýra bifreiðinni út af veginum og eftir fremsta megni komast hjá því að bifreiðin velti.

Hafnarvegur við Stekkakeldu

Ef slys verður við framúrakstur á þjóðvegahraða þá eru miklar líkur á að afleiðingarnar verði alvarlegar. Reglulega verða slys við framúrakstur og hefur Rannsóknarnefnd samgönguslysa rannsakað nokkur þeirra. Nefndin bendir á, að mikilvægt er að hafa fulla aðgát við framúrakstur og nauðsynlegt er að velja stað og stund þannig að unnt sé án hættu að taka framúr öðru ökutæki.

Ólafsfjarðavegur við Hámundastaðaháls

Rannsóknarnefnd samgönguslysa telur brýnt að ökumenn sýni fyllstu aðgæslu við framúrakstur. Í Umferðarlögum (nr.50/1987) er kveðið á um að ökumaður, sem ætlar fram úr ökutæki skuli ganga úr skugga um að það sé unnt án hættu og að akrein sú sem nota á til framúraksturs sé án umferðar á móti á nægilega löngum kafla og að ekki sé annað er hindri framúraksturinn. Þá er óheimilt að hefja framúrakstur þegar vegsýn er skert vegna hæðar eða beygju á vegi. Í þessu slysi var snjókóf, lítið skyggni og aðstæður til framúraksturs ekki góðar. Í skýrslu um banaslys á Suðurlandsvegi við Sandskeið frá árinu 2006 benti nefndin á mikilvægi þessi að ökumenn gæti að sér við framúrakstur og þann háska sem af getur hlotist fyrir aðra vegfarendur.

Vesturlandsvegur við Fornahvamm

Varasamar aðstæður geta skapast á vegum landsins að vetrarlagi. Hálka og snjór á veginum minnka veggrip og snjór getur skafið í skafla inn á veginn og skapað mikla hættu, sérstaklega fyrir lítil ökutæki. Þegar ekið er inn í skafl getur ökutæki farið að snúast og ökumaður misst stjórn á því með ófyrirséðum afleiðingum. Eins geta vindhviður valdið sömu áhrifum, sérstaklega ef veggrip er takmarkað. Erfitt getur verið að greina skafla sem skafið hafa inn á veg og því afar mikilvægt að vera vel vakandi fyrir þessum hættum. Skaflar geta myndast út frá ýmsum þáttum í umhverfinu eins og í brekkum,við hæðir, hóla og vegrið. Vel þekkt er að skafið getur í skafla við vegrið eins og raunin varð á þessum stað. Þá eru þeir oft þykkastir út við kannt. Ökumenn þurfa að gæta sérstakrar varúðar og draga úr aksturshraða þar sem aðstæður eru þröngar og lítið rými til að bregðast við þó tími gefist til. Rannsóknarnefnd samgönguslysa hvetur ökumenn til að undirbúa vel ferðalög að vetrarlagi. Kanna ástand bifreiðarinnar og þá sérstaklega hjólbarðanna. Vegagerðin heldur úti öflugri fréttaveitu á vegagerdin.is, á vegasja.vegagerdin.is og með upplýsingasímanum 1777. Mikilvægt er að kynna sér færð og veður fyrir ferðalög að vetrarlagi, og velja ferðatíma út frá upplýsingum um færð og veður. Eins er mikilvægt að haga akstri eftir aðstæðum og gera ráð fyrir lengri ferðatíma.

Vesturlandsvegur við Fornahvamm

Vöruflutningabifreiðin stöðvaðist eftir áreksturinn þannig að erfitt var fyrir umferð að komast yfir brúna. Slysavettvangurinn er í tæplega 60 km fjarðlægð frá Borganesi og fyrsti lögreglumaðurinn kemur á vettvang 35 mínútum eftir að slysið er tilkynnt. Við rannsókn málsins kom í ljós að vegfarendur höfðu fært vöruflutningabifreiðina til áður en lögregla og sjúkralið komu á staðinn og þannig spillt vettvangi slyssins. Rannsóknarnefnd samgönguslysa bendir á mikilvægi þess að varðveita slysavettvang eins og kostur er fyrir rannsókn slyssins. Um þetta er fjallaði í 3. mgr. 10. gr. umferðarlaga þar sem bannað er að raska vettvangi eða fjarlægja ummerki umferðarslyss þar sem maður hefur látist eða slasast alvarlega. Ef ökutæki veldur verulegri hættu fyrir umferðina skal þó færa það úr stað.